Cobouw: Eerste snellaadstation voor zwaar materieel moet onderdeel worden van landelijk netwerk

De Waaldijk bij Tiel wordt versterkt met elektrisch materieel, dat dankzij WattHubb XL nooit zonder stroom hoeft. Ook de buitenwereld toont interesse.

De elektrische truck die stroom heeft geladen op de WattHubb in Geldermalsen koppelt af van de laadpaal en komt vrijwel geruisloos in beweging. De oranje tienvoetscontainer die op de oplegger staat, heeft ook weer stroom en dat is voor dijkversterkingsproject Mekante Diek nog belangrijker. De vrachtwagen brengt deze zogenoemde Big Ass Battery het werk aan de Waal, een paar kilometer verderop. Daar kunnen de graafmachines met een vast accupakket zich ’s nachts laven aan de snellader. Even bijtanken in de lunchpauze van de machinist kan ook. “Maar de graafmachines houden het gewoonlijk makkelijk acht uur vol”, vertelt Anne Koudstaal, innovatiemanager bij Dura Vermeer. “Tot nog toe hebben ze aan het einde van de werkdag lading over.”

Op de dijk bevestigen machinisten het verhaal. Zelfs een uit de kluiten gewassen rupskraan met giek van achttien meter kan een dag doordraaien op het forse vaste accupakket achterop de machine. Om op te laden moet de machinist alleen even naar een van de parkeerplaatsen van het dijkproject rijden. In de winter zullen ze vaker moeten bijtanken, want dan is een accu ongeveer 20 procent sneller leeg.

Schapenpootwals

WattHub, ’s werelds eerste snellaadplein voor zwaar materieel, is er gekomen dankzij Mekante Diek. De bouwcombinatie van Dura Vermeer, Ploegam en Van Oord versterkt, verhoogt en beveiligt de Waaldijk tussen Tiel en Waardenburg over een lengte van twintig kilometer. Dat gebeurt grotendeels emissievrij. Het betekent dat er een enorme stoet aan elektrisch materieel operationeel is. De combinatie gebruikt veertien graafmachines, tien vrachtauto’s, vier shovels, vijf tractors, een complete asfaltset, twee draadkranen, een silent piler voor het trillen van damwanden en een schapenpootwals. Allemaal elektrisch. Samen zijn ze goed voor een totaal benodigd vermogen van 3.500 megawattuur per jaar. Dat allemaal tijdig opgeladen krijgen is alleen mogelijk dankzij WattHub XL. De bouwcombinatie realiseerde het megalaadplein samen met energiecoöperatie Betuwewind. Het vergde een investering van ruim 3 miljoen euro.

Op het terrein van afvalverwerker AVRI aan de A15 bij afslag Geldermalsen staan 36 gloednieuwe gelijkstroomlaadpalen en 6 wisselstroompalen. De wisselstroomladers zijn geschikt voor het opladen van mobiele accupakketten, zoals de LFP-batterijen (lithium-ijzer-fosfaat) van de Big Ass Battery. Samen kunnen ze zo’n vijf megawatt parallel laden. Het laadplein zelf krijgt zijn stroom van drie enorme windmolens die achter het laadplein staan te draaien.

Opstartproblemen

Op deze winderige ochtend wekken de molens 6,8 megawattuur (MWh) aan stroom op, geven de meters aan. “Maar tijdens de recente zomerstorm leverden ze meer dan tien MWh”, vertelt directeur Gerben van den Berg van WattHub. En als het niet waait? Dan kan het laadplein terugvallen op een netaansluiting. Bij voorkeur ’s avonds, wanneer bedrijven en omwonenden minder stroom gebruiken en de netbeheerder minder beperkingen stelt. “Daar hebben we met netbeheerder Liander wel een jaar over moeten steggelen, want dit is een netcongestiegebied. Volgens de huidige regelgeving is zoiets helaas nog heel ingewikkeld”, vertelt directeur Gerlach Velthoven van Betuwewind. “Uiteindelijk hebben we een flexcontract gesloten om in de nacht en in de zomer extra stroom van het net te mogen halen bij windstilte.” WattHubb is nog bezig met het verkrijgen van een aansluiting op een groot zonnepark (negen MWh) pakweg honderd meter verderop. Daarmee zou het laadplein grotendeels zelfvoorzienend moeten zijn.

Gaat het allemaal meteen vlekkeloos? Zeker niet. Een van de kinderziektes is dat batterijen van materieelstukken vanwege afwijkende softwareprotocollen soms niet kunnen laden bij bijvoorbeeld een Big Ass-batterij. Maar de verwachting is dat die opstartproblemen gauw zijn verholpen.

Koffie

Reserveren van een tijdslot op het laadplein gebeurt middels een app. Op het scherm van laadpalen van Kempower kunnen chauffeurs het verloop van hun laadsessie bijhouden. Of ze kunnen een QR-code scannen en op de smartphone het laadproces volgen bij een kop koffie in de wachtruimte.

Buiten komen geregeld vrachtauto’s voorbij die batterijen afleveren voor een laadbeurt. Dat gaat vlot: een wisselbatterij van een tractor met een vermogen van 140 kilowattuur (kWh) wordt in een minuut of veertig opgeladen. Een Big Ass-batterij kan in anderhalf uur wel 400 tot 500 kWh laden. Belangrijk is dat dit gebeurt door middel van slim laden, zegt Van den Berg. “Dat is de crux. Dat maakt het mogelijk om zo duurzaam en kostenefficiënt mogelijk te werken.”

Laadcurve

Aangezien niemand eerder een dergelijk plein heeft gebouwd, moest de combinatie alles van de grond af aan zelf ontwerpen, bedenken en bouwen. Ook de software voor het slimme laden wordt in eigen beheer ontwikkeld. Anders dan bestaande laadpalen voor personenauto’s zijn de laadstations op de WattHub dynamisch geregeld: ze houden rekening met de laadcurve van verschillende voertuigen. Je laadvermogen vermindert daardoor niet als je naast een andere zware machine staat te laden. Het laadstation bepaalt het optimale vermogen aan de hand van de laadcurve en de temperatuur van de batterij.

Ook de laadprijzen moeten uiteindelijk ‘slim’ worden. WattHubb gaat met variabele prijzen werken: als er veel stroom wordt opgewekt, kun je voordeliger tanken dan bij windstilte. Dat gebeurt elders niet en bleek in de praktijk lastiger te realiseren dan gedacht. Er moest namelijk eerst toestemming komen van de mededingingsautoriteit: wettelijk moet er vooraf duidelijkheid worden gegeven over de prijs.

Fietsenrekken

Op dit moment gebruikt alleen het materieel van Mekante Diek het laadplein, maar eind september gaat de WattHubb ook open voor derden. Die worden bediend op basis van een contract. Nu al is er belangstelling vanuit alle hoeken, zegt Van den Berg. “Zij bellen ons, niet andersom.”

Transporteurs die via de A15 op de Rotterdamse haven rijden, willen graag bijladen op de terugweg. Dat kan prima bij de 360-kW-palen met Combined Charging System-stekker. Collega-bouwers hebben ook al geïnformeerd. Enkele lokale technische dienstverleners hebben gevraagd fietsenrekken te plaatsen, zodat personeel thuis kan komen als de werkbus bij het laadplein aan de stekker ligt. Momenteel staat er soms al een Tesla te laden. Gratis, want het beprijzingssysteem is nog niet operationeel. “Laten we dat maar als bijvangst beschouwen”, lacht Van den Berg.

Meer laadpleinen

De ambitie is om zo snel mogelijk meer grote laadpleinen in te richten. WattHub is over verschillende locaties al in gesprek en denkt op basis van de opgedane ervaringen sneller te kunnen opereren. Uitbreiding van de locatie in Geldermalsen is ook een optie: een naastgelegen strook op het AVRI-terrein ligt nog braak.

Meer laadpleinen bouwen is een investering in de toekomst, onderstreept ook Koudstaal van Dura Vermeer. “De ontwikkelingen gaan razendsnel. Vijf jaar geleden kwam de eerste elektrische vrachtauto op de markt, nu al is 10 procent van alle tenders die in de markt worden gezet emissieloos. Daar heb je extreem goede laadinfrastructuur voor nodig.”

Het is nog wel lastig om een plein van deze omvang van de grond te krijgen, merkte de bouwcombinatie. In principe zou je met een snellaadplein bij ieder Nederlands windpark prima een landelijke dekking kunnen realiseren, zegt Gerlach Velthoven. Maar de regelgeving is er nog niet op ingericht. De locatie in Geldermalsen was een buitenkans, omdat er al een startende klant klaarstond: Markante Diek. Velthoven: “Als wetgeving het haast onmogelijk maakt om een netaansluiting te krijgen, gaan investeerders geen geld steken in nieuw elektrisch materieel. Eérst willen ze zekerheid dat ze kunnen laden. Wij laten hier zien dat het kan. Dat stimuleert de omslag naar elektrisch werken.”

Edo Beerda  Cobouw